Ter Navolging

De eerste openbare buitenbegraafplaats
‘Rijke stinkerds in den grond te laten verrotten’

De eerste openbare buitenbegraafplaats in Nederland (aangelegd buiten de bebouwde kom), dateert van 1780 en werd gesticht door Abraham Perrenot . Hij noemde de begraafplaats ‘Ter Navolging’ in de hoop dat zijn voorbeeld gevolgd zou worden. Al spoedig werd er gehoor gegeven aan dit principe, en kwamen er naar dit voorbeeld meer begraafplaatsen bij in onder andere Tiel, Diemen, Hilversum en Katwijk.

Sinds de kerstening werden er in het huidige Nederland doden in en om de kerk begraven. Begraven in de kerk was voorbestemd voor de rijkere klasse, zo ontstond de term ‘rijke stinkerds’. Vanwege onder andere hygiënische redenen, stank en de meekomende verzakkingen ontstond er in de hogere kringen steeds meer weerstand.
In 1776 nam geschiedkundige Adriaan Kluit het initiatief tot het voeren van een rede, waarin hij regeringen veroordeelde die een

‘zoo schandelijke als verfoeilijke gewoonte in stand houden om de lijken der dooden in de meestgeheiligste plaatzen, in de talrijkste bijeenkomsten der menschen in den grond te laaten verrotten’.

Dit vond onder andere zijn weerklank bij Abraham Perrenot.

In 1778 werd er begonnen met de aanleg van vijftien grafkelders en algauw is dit aantal vermenigvuldigt tot tweeënzeventig kelders in 1792. De begraafplaats lijkt op een kerkvloer met alleen maar liggende stenen, alleen nu in de open lucht omringd door een twee meter hoge muur. Een soort kerk zonder dak.
De eerste begrafenis vond twee jaar na de aanleg plaats, op 11 mei 1780 werd Johanna Isabella Adelaide Singendonck begraven, een kind nog.
Tegen de muur staat onder andere de zerk van Pieter de Huybert. Getuige het opschrift van zijn zerk had deze baron een grote hekel aan dokters en medicijnen. Het opschrift:

‘Hier legt het sterfelyk deel eens grysaards wiens voyagie langdurig is geweest op d’aardsche pelgrimagie die doctors chirirgyns tragte in dien togt t’ontvlien en in hunn handen zich dog zelden heeft gezien’.

Vier jaar na de eerste begrafenis is Abraham Perrenot zelf bijgezet op de begraafplaats. De tekst op zijn zerk luidt, vertaald naar het Nederlands:

‘Mijn rottende overblijfselen moeten verre van de stad liggen; daar ik levend vermeed iemand te benadelen, wens ik zulks ook na mijn dood niet te doen’.

Door de jaren heen, heeft de uitbreiding van woningen en kantoren ervoor gezorgd dat de begraafplaats niet meer vrij ligt in de duinen, maar omgeven is door bebouwing. Het is even zoeken naar de ingang, die ingeklemd is tussen een kantoorgebouw en een restaurant.
In 1976 dreigde er zelfs een ruiming, maar dankzij een begrafenis werd dit verhindert en kon in 1980 het twee honderd jarige bestaan worden gevierd. Tot op heden is de begraafplaats nog steeds in gebruik.