Russisch Ereveld

Lof aan de helden
Aan de strijders van het Sovjetleger

Wie geeft een stem aan wie voor altijd zwijgen,
van wie geen laatste woord vernomen is,
wier afscheidsbrief nooit is aangekomen,
die op hun laatste vraag geen antwoord krijgen?

Wie geeft een naam aan wie er naamloos bleef,
een mens onder de talloze vermisten
die ooit voor vrijheid vochten en niet wisten
welk lot hen ver van huis de dood in dreef?

Nu kijkt een man hun zonen in de ogen
en op dit ereveld, een eenzaam stukje grond,
ontstaat een zwijgend, breekbaar nieuw verbond
en waar het ijzig stil was, onbewogen,
trilt nu de lucht, een naam klinkt in het rond
en duizend duiven komen aangevlogen.

geschreven door: Rikkert Zuiderveld

Ten westen van de begraafplaats Rusthof is net voor de Tweede Wereldoorlog een barakkenkamp gebouwd voor gemobiliseerde soldaten. Het kamp met de naam De Boskamp werd algauw door de Duitsers omgedoopt tot kamp Amersfoort. De officiële benaming was: Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort.
Ruim honderd krijsgevangenen uit Centraal-Azië kwamen in september 1941 aan op station Amersfoort, op de vee losplaats en werden door vervoerd naar kamp Amersfoort. Door hongersnood, ziekte, ontbering en mishandeling sterven binnen 5 maanden al 24 Sovjetrussen en op 9 april 1942 werden de overgebleven 77 gevangenen zonder proces doodgeschoten.

Wegens ruimtegebrek is onmiddellijk naast begraafplaats Rusthof een nieuwe begraafplaats aangelegd speciaal voor deze Russische slachtoffers. In 1947 werd dit gedeelte aangelegd op verzoek van het toenmalige Ministerie van Oorlog en een jaar later geopend. Toen konden de 101 slachtoffers worden herbegraven. De begraafplaats kreeg al gauw de functie van erebegraafplaats voor alle Russische slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog die ergens in Nederland begraven lagen. Zo ook voor de 691 krijgsgevangenen die op een Amerikaanse begraafplaats in Margraten begraven lagen. De graven zijn militaire rijksgraven van het Koninkrijk der Nederlanden.
Het ontwerp is getekend door stadsarchitect D. Zuiderhoek en tuinarchitect W. Meyer. Het rechthoekige veld heeft een geometrische aanleg met aan weerszijden van de middenas de graven. Het terrein wordt omgeven door een gemetselde muur.

Als ensemble geheel -met begraafplaats Rusthof- staat het ingeschreven in het monumentenregister.
De historische aanleg van de begraafplaats uit het tweede kwart van de twintigste eeuw is van algemeen belang vanwege de tuinarchitectuurhistorische waarde als voorbeeld van een landschappelijke aanleg in overeenstemming met de natuurlijke gesteldheid van het terrein in combinatie met een formele aanleg rond het aulacomplex ter accentuering hiervan, alsmede vanwege een ommuurd Russisch ereveld uit 1947 in geometrische stijl.

Op de fusilladeplaats staat het monument De Koedriest, genaamd naar het bosperceel waar de executie plaats vond. De tekst op de zuil luidt;

De Koedriest

‘Aan de roemrijke zonen van het Sovjetvolk die gevallen zijn in de strijd tegen de Duitse bezettingsmacht in 1941-1945. Van het dankbare Vaderland.’

Jaarlijks op 9 mei – de Russische overwinningsdag- worden de Sovjet-Russische oorlogsslachtoffers herdacht.